Een team in balans – de kunst van complementaire verschillen

Als leidinggevende is het soms alsof je dirigent bent van een orkest dat nog moet leren samenspelen. De een is te zacht, de ander te luid. De ritmes botsen, de noten lijken niet te kloppen. Maar ergens onder de ruis zit potentie. Als je goed luistert. Als je het aandurft om voorbij de chaos te kijken en het team niet te willen gelijkmaken, maar juist in balans te brengen.

De afgelopen maanden ben ik daar intensief mee bezig: het vinden van balans in mijn team. Niet alleen in taken en doelen, maar in energie, karakter, samenwerking en ieders unieke waarde. En ik neem je graag mee in hoe jij dat ook kunt doen.

Wat is een gebalanceerd team eigenlijk?

Een gebalanceerd team is geen team waar iedereen het altijd met elkaar eens is. Integendeel. Het is een team waarin verschillen worden benut, waarin mensen elkaars kracht aanvullen en waarin ruimte is om jezelf te zijn én samen te groeien. Balans betekent niet dat iedereen gelijk is, maar dat iedereen gelijkwaardig is. Dat de Visionair niet wordt afgeremd door de Realist, maar aangescherpt. Dat de Verbinder niet ondergesneeuwd raakt in doelgerichtheid, maar het groepsproces versterkt.

Een gebalanceerd team kent onderlinge verschillen, maar spreekt dezelfde taal: vertrouwen.

Stap 1: Begrijp de groepsdynamiek

Elk team doorloopt verschillende fasen. Het helpt als je ze als leider herkent:

1. Forming – de eerste kennismaking. Iedereen is voorzichtig, verkent grenzen.

2. Storming – verschillen komen naar boven. Meningsverschillen, irritaties, botsingen.

3. Norming – er ontstaan werkafspraken, rollen worden duidelijker.

4. Performing – het team functioneert zelfstandig en effectief.

5. Adjourning – het team rondt een project af of verandert van samenstelling.

Veel teams blijven hangen in de storming- of normingfase. Als leider kun je dit doorbreken door ruimte te geven aan het proces, maar ook door het te benoemen: “We zitten nu in een fase waarin dingen schuren. Dat hoort erbij. Laten we dit gebruiken om elkaar beter te begrijpen.”

Stap 2: Herken de teamrollen en energieën

Een sterk team bestaat uit verschillende archetypes. Niet om mensen in hokjes te stoppen, maar om te begrijpen wat je nodig hebt voor balans:

De Visionair – komt met nieuwe ideeën en ziet mogelijkheden

De Realist – stelt kritische vragen en houdt het praktisch

De Verbinder – bewaakt de sfeer, luistert en verbindt

De Analyticus – onderzoekt, verdiept en stelt oprechte vragen

De Doener – pakt op, maakt af en zorgt voor actie

Een team met alleen Doeners? Efficiënt, maar zonder richting. Een team vol Visionairs? Creatief, maar chaos ligt op de loer. Je hebt ze allemaal nodig—en als leider help jij ze elkaar begrijpen.

Stap 3: Breng het in kaart – zie wat je team nodig heeft

Weten waar je team staat begint bij goed kijken én luisteren. Niet vanuit oordeel, maar vanuit nieuwsgierigheid. Je hoeft niet meteen een duur teamtraject te starten. Dit zijn praktische manieren die je direct kunt toepassen:

1. Laat het team zichzelf tekenen

Gebruik een flipover of digitaal whiteboard (zoals Miro) en laat teamleden zichzelf positioneren: dichtbij of juist wat verder van collega’s, bij bepaalde thema’s of rollen.

Doel: inzicht in onderlinge verhoudingen en hoe men zichzelf ziet binnen het team.

2. Verzamel kwaliteiten met post-its

Vraag ieder teamlid:

Wat zijn jouw drie grootste talenten in dit team?

Welke rol neem jij meestal op je?

Wat heb jij van anderen nodig om te floreren?

Laat ze het op post-its schrijven en verzamel alles op een groot bord. Bespreek het samen.

Doel: onderlinge erkenning en zicht op wie waar goed in is (en wat nog mist).

3. Observeer bewust

Neem tijdens een overleg de tijd om stil te observeren:

Wie neemt het voortouw?

Wie stelt verdiepende vragen?

Wie bewaakt het proces of de sfeer?

Wie zegt weinig, maar lijkt alles door te hebben?

Koppel je observaties één-op-één terug of bespreek ze in een reflectiemoment.

Doel: patronen herkennen en onzichtbare dynamieken zichtbaar maken.

4. Maak een teammatrix

Teken een eenvoudig schema waarin je teamleden afzet tegen essentiële teamkwaliteiten zoals daadkracht, empathie, structuur, creativiteit.

Doel: een visueel beeld van de sterktes en mogelijke blinde vlekken in het team.

5. Laat teamleden elkaar typeren

Laat ieder teamlid drie woorden opschrijven die een collega typeren (liefst anoniem). Verzamel de typeringen per persoon en bespreek ze. Vaak ontstaan er verrassende inzichten.

Doel: onderlinge waardering en bewustwording van hoe je wordt gezien.

Stap 4: Bouw bewust aan balans

Je hoeft niet elke mismatch meteen op te lossen. Soms is het genoeg om het bespreekbaar te maken. Maar wil je bouwen aan echte balans? Dan zijn dit sterke ingrepen:

Reflecteer op het doel van het team: welke energieën passen daarbij?

Koppel mensen bewust: zet een Doener samen met een Visionair voor verrassende resultaten.

Laat teamleden elkaars kracht ervaren: bijvoorbeeld via duo-opdrachten of intervisie.

Creëer rituelen voor reflectie: denk aan een maandelijkse sessie waarin feedback, waardering en samenwerking centraal staan.

Stuur op veiligheid: zorg dat mensen zich veilig voelen om te zeggen wat ze denken.

Stap 5: Laat ruimte voor ontwikkeling

Een rol is geen stempel voor het leven. Iemand die nu vooral Realist is, kan over een jaar een sterke Visionair blijken. Geef je teamleden ruimte om te groeien. Stimuleer ze om uit hun comfortzone te stappen.

Laat je mensen zichzelf ontdekken—en durf ze daarin te begeleiden.

Tot slot: het verschil maken begint bij jou

Een team in balans begint bij een leider in balans. Iemand die niet bang is voor verschil, maar hett verwelkomt. Iemand die niet stuurt op controle, maar op vertrouwen.

Durf jij het aan om niet te willen ‘fixen’, maar te willen versterken?

Dan zul je zien: jouw team hoeft niet perfect te zijn om krachtig te zijn.

Want in die ogenschijnlijk onhandige mix van types zit vaak precies de magie die je nodig hebt.